หน่วยที่ 3 การใช้งานเกจทรงกระบอก
1. เกจทรงกระบอก (Limit plug gauge)
เป็นเกจที่ใช้สำหรับตรวจสอบขนาดภายในของงาน เช่น รูคว้าน การเจาะ การเจียระไน และอื่นๆ ขนาดของงานจำเป็นต้องมีค่าพิกัดความเผื่อ คือขนาดโตสุด และเล็กสุด ที่ยอมให้งานผิดพลาดได้ โดยที่งานนั้นไม่เสียหาย ขนาดของเกจชนิดนี้ที่กำหนดขึ้นมาจากค่าพิกัดทั้งสองนี้เอง
ลักษณะของเกจนี้ ปกติจะมีอยู่ 3 ส่วน คือ
- ส่วนด้าม ทำจากเหล็กอ่อนพิมพ์ลายไว้ ตรงกลางมีเลขบอกขนาดของเกจ ด้านซ้าย และขวาของด้านจะมีตัวเลขบอกค่าพิกัด และเครื่องหมายบอก , ลบไว้ มีค่าเป็นไมโครเมตร
- ส่วนขวามือ เรียกว่า “ด้านเสีย” (NOT GO) จะทาสีแดงไว้ มีขนาดโตเท่ากับความโตสูงสุดที่ยอมได้
- ส่วนซ้ายมือ เรียกว่า “ด้านดี” (GO) มีขนาดยาวกว่าด้านเสีย มีขนาดเท่ากับขนาดโตในเล็กสุดของรู
การใช้งานของเกจทรงกระบอก
เกจทรงกระบอกเป็นเครื่องมือ ที่ใช้ตรวจสอบว่าใช้ได้หรือไม่ได้เท่านั้น ไม่สามารถจะบอกขนาดของงานว่ามีขนาดเท่าใด การวัดต้องอาศัยความรู้สึกสัมผัส และวิธีการใช้ที่ถูกต้องให้ใช้ด้านที่เสียทดลองสวมดูก่อน แล้วจึงใช้ด้านดีทดลอง โดยมีหลัก ดังนี้
1. ถ้าด้านดีสวมผ่านได้ แต่ด้านเสียไม่สามารถที่จะสวมผ่าน แสดงว่า ความโตของรูอยู่ในพิกัดความเผื่อ ใช้ได้
2. ถ้าด้านดีและด้านเสียไม่สามารถสวมผ่านแสดงว่าความโตของรูเล็กกว่าพิกัดความเผื่อใช้ไม่ได้
3. ถ้าทั้งด้านดีและด้านเสีย ไม่สามารถสวมผ่านได้หมด แสดงว่า ความโตของรูโตกว่าค่าพิกัดความเผื่อ ใช้ไม่ได้
ขณะวัดงาน ควรให้เกจอยู่ด้านบนแนวตั้งฉากกับรูที่จะวัด และให้น้ำหนักเกจไหลเลื่อนลงมาด้วยน้ำหนักของตัวเกจเอง แต่ถ้างานอยู่ในแนวนอน ต้องใช้แรงดันลงเล็กน้อย
ข้อควรระวังในการใช้เกจทรงกระบอก
เนื่องจากมีราคาแพงและสร้างยาก เสียหายแล้วไม่สามารถที่จะปรับให้มีขนาดเท่าเดิมได้ ควรใช้อย่างระมัดระวัง มีข้อแนะนำดังนี้
1.1 ทำสะอาดชิ้นงานและเกจก่อนการใช้ทุกครั้ง
1.2 ผิวงานที่จะวัดอย่างน้อยต้องละเอียดเท่ากับ “ ”
1.3 รูที่วัดควรทะลุตลิด หรือระบายอากาศได้
1.4 ลบคมชิ้นงานก่อน
1.5 วางเกจให้อยู่ร่วมศูนย์กับงาน
1.6 เมื่อสวมลงไปแล้วอย่าหมุนเกจ
1.7 อย่าวัดงานที่กำลังหมุนหรืองานที่ร้อน
1.8 ขณะที่วัดให้จับที่ด้ามเท่านั้น
1.9 ควรวางในกล่องไม้
1.10 หลังใช้งานให้ทาด้วยน้ำมันแล้วเช็ดด้ายผ้าสะอาด
1.11 แยกเก็บอย่าให้ปนกับเครื่องมืออื่น
แบบฝึกหัดท้ายบทเรียน
เรื่อง เกจทรงกระบอก
วัตถุประสงค์ เพื่อให้สามารถใช้เกจทรงกระบอกตรวจสอบขนาดความโตในของรูงานได้อย่างถูกต้อง
เครื่องมือ 1. เกจทรงกระบอก
2. ชิ้นงานประลอง 10 ชิ้น
วิธีการปฏิบัติงาน 1. ทำความสะอาดชิ้นงานและตรวจสอบความเรียบร้อยของผิวงาน
2. ทำความสะอาดเครื่องมือวัดและตรวจสอบความสมบูรณ์
3. ใช้เกจทรงกระบอกตรวจสอบความโตในของรูตามแบบ
4. จดบันทึกลงในตารางโดยใส่เครื่องหมายถูกในช่องที่ตรวจสอบรูได้
ขนาดเกจทรงกระบอก | หมายเลขงาน | ขนาดพอดี | โตเกินไป | เล็กเกินไป |
PG – 01 | ||||
PG – 02 | ||||
PG – 03 | ||||
PG – 04 | ||||
PG – 05 | ||||
PG – 06 | ||||
PG – 07 | ||||
PG – 08 | ||||
PG – 09 | ||||
PG –10 |
วิเคราะห์ผลการประลอง
1. ให้นักเรียนสลับกลุ่มตรวจผลการประลอง แล้วเปรียบเทียบกับใบเฉลย
2. นักเรียนวิเคราะห์ค่าผิดพลาดจากการวัด
3. ครูและนักเรียนร่วมกันสรุปผลการประลอง
บันทึกข้อผิดพลาดและการแก้ไขจากการประลอง
สาเหตุของการผิดพลาดจากการวัด | วิธีการแก้ไขข้อผิดพลาดจากการวัด |
………………………………………………………..………………………………………………………..………………………………………………………..………………………………………………………..………………………………………………………..………………………………………………………..………………………………………………………..………………………………………………………..………………………………………………………..………………………………………………………..………………………………………………………..………………………………………………………..………………………………………………………………..………………………………………………………………….. | ………………………………………………………..………………………………………………………..………………………………………………………..………………………………………………………..………………………………………………………..………………………………………………………..………………………………………………………..………………………………………………………..………………………………………………………..………………………………………………………..……………………………………………………………………………………………………………………..………………………………………………………..………………………………………………………………………… |
ชื่อ ………….............. นามสกุล ………………………. รหัส………………………
